Symptomen
- Pijn, vooral ’s ochtends bij het opstaan
- Het gewricht kraakt bij bewegen
- Door pijn en beschadiging gaat het gewricht steeds slechter functioneren
- Het gewricht wordt in de loop der jaren steeds breder
- De stand van het gewricht kan in de loop der jaren veranderen
Wat is het?
Artrose komt in alle gewrichten voor, maar het meest in de heupen, de gewrichtjes van de halswervelkolom, de knieën en de vingers. In een gewricht kunnen twee botten ten opzichte van elkaar bewegen. De delen van de botten die elkaar raken zijn bedekt met kraakbeen. Kraakbeen is een heel glad, enigszins verend weefsel. Samen met het gewrichtsvocht, dat onder andere een smerende functie heeft, zorgt het kraakbeen ervoor dat de beide beenderen vrijwel wrijvingloos ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Gewrichtsbanden, spieren en pezen die om het gewricht heen lopen houden de beide botten ten opzichte van elkaar op hun plaats. Artrose begint met een aantasting van het kraakbeen. Doordat de stofwisseling verslechtert wordt het kraakbeen wat minder glad en geleidelijk aan ook dunner. Het bot direct onder het kraakbeen verandert daardoor. Er vormt zich bindweefsel dat gaat uitgroeien, ook naar opzij. Naast het gewricht ontstaan harde knobbels en het gewricht als geheel wordt breder. Uiteindelijk verdwijnt het kraakbeen en beweegt het gewricht “bot op bot”. Dat is erg pijnlijk en veroorzaakt een krakend geluid. De gewrichtsbanden passen niet meer goed waardoor het gewricht zijn stabiliteit verliest en een andere stand kan gaan aannemen. In het eindstadium is bewegen dan vrijwel niet meer mogelijk.
Hoe kom je eraan?
Er zijn bepaalde factoren die het ontstaan van artrose bevorderen: overgewicht, beschadiging van een gewricht (bijvoorbeeld na een botbreuk of door veelvuldige kleine beschadigingen zoals bij topsporters), een meniscusbeschadiging en aangeboren groeistoornissen bij gewrichten.
Wat kunt u zelf doen?
De adviezen bij artrose lijken op het eerste gezicht wat tegenstrijdig. Enerzijds moet u het gewricht niet overbelasten want daardoor zou de slijtage kunnen verergeren. Anderzijds moet het gewricht in beweging blijven want zonder beweging gaat de kwaliteit van het kraakbeen nog harder achteruit en ontstaat verstijving. Sterke spieren rond het gewricht zorgen voor een ontlasting ervan. Rekoefeningen zorgen dat de spieren en banden rond het gewricht niet krimpen en helpen standafwijkingen te voorkomen. Een goed schema van gedoseerde oefeningen kan dus helpen het verder voortschrijden van de artrose te vertragen. Door deze oefeningen zal de pijn ook afnemen. Artrotische gewrichten zijn erg gevoelig voor kou. Doe dus handschoenen aan als het fris wordt en gebruik bij het schoonmaken en ramen zemen liefst warme sopjes. Kniebanden kunnen de kniegewrichten warm houden. Paracetamol is een effectieve pijnstiller, zeker als de pijnklachten niet al te hevig zijn.
Wat doet de dokter?
Aan de hand van uw klachten en de uitkomsten van het lichamelijk onderzoek zal uw arts de diagnose artrose kunnen stellen. Een röntgenfoto geeft definitief uitsluitsel: het verdwenen kraakbeen, de botwoekeringen en de aangroei van bindweefsel op het bot zijn typisch zichtbare kenmerken van artrose. Uw arts kan u oefeningen adviseren. Het kan verstandig zijn dit (aanvankelijk) onder begeleiding van een fysiotherapeut te doen. Deze kan u ook helpen de spieren rond het aangedane gewricht soepel te houden. Als paracetamol onvoldoende helpt kan uw arts andere medicijnen voorschrijven die bij artrose effectiever kunnen zijn. Houdt u ondanks deze maatregelen toch erg veel last en bent u toenemend gehandicapt dan kan een verwijzing naar een orthopedisch chirurg zinvol zijn. De chirurg kan door middel van een kijkoperatie het gewricht van binnen ‘”schoonmaken”, onregelmatig en ziek weefsel verwijderen en beschadigd kraakbeen bijwerken. Als dat onvoldoende soelaas biedt kan het hele gewricht door een metalen prothese worden vervangen.
De Diagnosehulp bevat interactieve vragenlijsten voor 263 ziektes. Door het invullen van een vragenlijst kunt u controleren of de symptomen van een bepaalde aandoening voor u van toepassing zijn. Per lijst zijn er gemiddeld 10 vragen. De Diagnosehulp is alleen beschikbaar als app voor iPhone en iPad. Download de diagnosehulp. Binnenkort is ook de Android-versie (voor o.a. Samsung) beschikbaar. 