Symptomen

• Drang om te bewegen gepaard gaande met een akelig, kriebelend gevoel in de benen en/of armen;
• Treedt vooral op in rusttoestand:
• Begint of is erger ’s avonds en ’s nachts;
• Beweging verlicht de symptomen

Wat is het?

• Het restless legs syndroom (RLS, rusteloze benen) is een neurologische aandoening die een verstoring kan veroorzaken in ons slaappatroon. Het restless legs syndroom komt in meer of mindere mate bij vijf tot zeven procent van de volwassen westerse bevolking voor; bij één tot twee procent zodanig ernstig dat behandeling noodzakelijk is;
• De spieren worden aangestuurd door signalen uit de hersenen, via de zenuwen. Hierbij is een hulpstof nodig, ook wel boodschapperstof genoemd. De boodschapperstof (in dit geval m.n. dopamine) zorgt ervoor dat de zenuwen onderling kunnen communiceren, zodat de signalen uit de hersenen op de juiste wijze worden verwerkt. Er zijn indirecte aanwijzingen dat er een verstoring van het dopamine transport tussen de zenuwen in het centrale zenuwstelsel aanwezig is bij patiënten met RLS. In rusttoestand worden signalen aan de benen en/of armen doorgegeven die enerzijds het vervelende gevoel veroorzaken en anderzijds een drang om de benen en/of armen te bewegen induceren. Door beweging worden de vervelende sensaties tijdelijk onderdrukt;
• Symptomen van het restless legs syndroom kunnen zo af en toe een dag voorkomen, maar in heel ernstige gevallen zeven dagen per week. De symptomen nemen in de loop van de dag toe, zijn `s avonds erger dan overdag en zijn `s nachts het hevigst. Tegen de vroege ochtend nemen ze af. Bij ernstige gevallen kunnen de klachten in plaats van alleen `s avonds en `s nachts soms 24 uur per dag voorkomen.

Hoe kom je eraan?

• Er worden twee vormen van RLS onderkend:
• De primaire vorm is veelal erfelijk, precieze oorzaak is echter onbekend.
• De secundaire vorm heeft als onderliggende oorzaak een andere ziekte, onder andere chronisch nierfalen, polyneuropathie, ijzergebreksanemie, laag ferritinegehalte, foliumzuur-tekort, diabetes, de ziekte van Parkinson, schildklieraandoeningen en rheuma. De symptomen treden ook vaak op in het laatste trimester van de zwangerschap.
• Gebruik van alcohol, nicotine en cafeïne hebben een nadelige invloed op RLS. Ook zijn er medicijnen die RLS kunnen opwekken of verergeren.

Wat kunt u zelf doen?

• Komen de symptomen een enkele keer per maand of minder voor, dan is er geen noodzaak tot actie;
• Komen de symptomen vaker voor, wordt de nachtrust meer dan eens per week verstoord, is het niet meer mogelijk `s avonds te ontspannen, een lange autorit te maken, een lange vliegreis te ondernemen, dan kunnen er maatregelen worden genomen. Een deel van de maatregelen, die van invloed zijn op de slaapkwaliteit, kan zelf worden genomen: minimaliseer het gebruik van alcohol, nicotine en cafeïne; zorg voor een goed geventileerde slaapkamer; `s avonds geen overmatige lichamelijke inspanning; ga op een vaste tijd naar bed en sta op een vaste tijd op; kijk kritisch naar de andere geneesmiddelen die u gebruikt. Is dit niet voldoende raadpleeg dan de huisarts.

Wat doet de dokter?

• De huisarts zal
• Kritisch kijken of uw klachten inderdaad veroorzaakt worden door RLS dan wel een andere oorzaak hebben
• Vragen naar andere aandoeningen die mogelijk RLS uitlokken of verergeren;
• Vragen naar medicijnen die u gebruikt, omdat deze ook RLS kunnen veroorzaken of verergeren;
• Vragen naar uw levensstijl;
• Een bloedonderzoek laten uitvoeren waarin het ijzer en de ijzervoorraad (ferritine) wordt bepaald;
• Afhankelijk van de antwoorden op bovenstaande vragen zal de huisarts, indien van toepassing, eerst het ferritine gehalte op peil brengen door middel van ijzertabletten. Blijven de symptomen bestaan, dan kan worden overgegaan tot het voorschrijven van medicijnen uit de groep non-ergotamine dopamine agonisten, die specifiek zijn geregistreerd voor de bestrijding van de symptomen van RLS. Er zijn ook andere medicijnen maar die zijn niet formeel geregistreerd voor RLS.
• Bij twijfel of zeer ernstige RLS dan wel moeilijk te behandelen RLS, zal de huisarts verwijzen naar een terzake kundig neuroloog.